Miasto kazimierzowskie

O Kazimierzu Wielkim często mówi się, że zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną. Zasługi króla — dobrego gospodarza — dostrzegali już kronikarze. Janko z Czarnkowa pisał: „Król Kazimierz (…) jak drugi Salomon, wyniósł dzieła swoje budując miasta, domy i grody. Przede wszystkim zamek krakowski ozdobił przedziwnymi budynkami, wieżami, rzeźbami, malowidłami nad podziw wspaniałymi. Naprzeciw zaś zamku (..) wybudował miasto, które od imienia swego nazwał Kazimierzem. Wybudował też wiele innych miast (…) i zamków. Wszystkie zaś miasta i zamki opatrzył bardzo silnymi murami (...), fosami i innymi fortyfikacjami, na ozdobę królestwa, a ku bezpieczeństwu i schronieniu narodu polskiego. Za panowania tego króla powstało w lasach, gajach i na koczowiskach prawie drugie tyle miast i wsi, ile ich przedtem było w Królestwie Polskim.”

Opis miasta Skawiny Jan Długosz umieścił w regestrach klasztorów i parafii (t. 3 i 2 wydania). Z relacji autora wynika, że Kazimierz Wielki lokował Skawinę w 1364 r. na polach kmiecych w trzech powierzonych kmieciom (cmethones depositis) wsiach: Babice Stare, Babice Nowe i Pisary, które należały do klasztoru benedyktynów w Tyńcu. Król obwarował (muravit) miasto i zbudował zamek. Kazimierz III Wielki okazał się hojnym fundatorem i troskliwym monarchom. W czasach Długosza w Skawinie stał murowany kościół pod wezwaniem św. Ducha - filia kościoła tynieckiego - wykonany z białego kamienia. W 1394 r. opat klasztoru tynieckiego Mścisław, właściciel Skawiny, sprzedał wójtostwo skawińskie Michałowi de Berith, zwanemu Pusznikiem herbu Doliwa. Dzięki nadanym przez króla przywilejom miasto dynamicznie rozwijało się, słynąc z doskonałych wyrobów rzemieślniczych i gwarnych jarmarków, na które przybywała okoliczna ludność. O świetności Skawiny decydowało wówczas kilka ważnych argumentów. W tym czasie płynąca przez miasto rzeka Skawinka, wyznaczała granicą ówczesnego królestwa. Skawina dumnie strzegła granic państwa przez ponad 100 lat. Oryginalny dokument lokacyjny miasta wydany przez Kazimierza III Wielkiego został zniszczony podczas potopu szwedzkiego. Dzięki staraniom władz miejskich, 23 listopada 1669 roku, król polski Michał Wiśniowiecki, wydał dokument potwierdzający akt lokacyjny z 22 maja 1364 roku.

Współczesnym symbolem miasta jest odsłonięty w czerwcu 2009 r. pomnik  założyciela Skawiny, Króla Kazimierza III Wielkiego, autorstwa prof. Czesława Dźwigaja. Usytuowany w parku miejskim, tym samym do którego król przybywał na polowania, stoi dumnie na postumencie, zwrócony twarzą w kierunku Pałacyku Sokół.